اعتراضات مردم بلغارستان در حالی وارد هجدهمین روز خود میشود که تفاوتهای چشمگیری با موارد مشابه خود بعد از فروپاشی کمونیسم و آغاز دوره به اصطلاح دموکراسی و حتی پس از پیوستن این کشور به اتحادیه اروپا دارد.
هرچند این سومین بار است که مردم بلغارستان در ۱۰ سال اخیر که بویکو بوریسوف نخست وزیر این کشور بوده است، خواستار استعفای دولت پیش از فرارسیدن موعد قانونی انتخابات بودهاند و دو بار نیز باعث سرنگونی دولت شدهاند، اما در قدرت ماندن دولت سوم بوریسوف تاکنون که حدود ۷ ماه تا انتخابات جدید فاصله داریم، در نوع خود یک رکورد محسوب میشود که توانسته است حدود ۳ سال و ۵ ماه دوام بیاورد.
رئیس جمهوری با گرایشات روسی در مقابل نخست وزیری دست نشانده آمریکا
قوانین بلغارستان به گونهای است که رئیس جمهور و معاون او با رای مستقیم مردم انتخاب میشوند و به دلیل فراجناحی بودن، از طرف هیچ حزبی معرفی نمیشوند و در ظاهر وامدار هیچ جناحی نیستند. اما در مقابل نخستوزیر و کابینه او بر اساس میزان تصاحب کرسیهای پارلمان از سوی احزاب انتخاب میشوند. بویکو بوریسوف، نخست وزیر کنونی بلغارستان نیز از این قاعده مستثنی نیست و از سوی حزب گرب، قدرتمندترین حزب کنونی پارلمان با این سمت برگزیده شده است.
بر کسی پوشیده نیست که رئیسجمهور بلغارستان تمایلات روسی دارد و در مقابل او نخستوزیر به شکل پررنگتری به امریکاییها نزدیک است. این موضوع هر از چند گاهی بهانه تقابل رئیسجمهور و نخستوزیر بوده است. به عنوان نمونه میتوان به اختلافات میان این دو در خرید جنگندههای روسی یا آمریکایی اشاره کرد که نهایتا نخست وزیر موفق شد خرید اف۱۶های آمریکایی را به تصویب پارلمان برساند.
دادستان کل بلغارستان، مهرهای دیگر آمریکاییها
دادستان کل بلغارستان عالیترین مقام قضایی این کشور است که با رای شورایعالی قضات این کشور انتخاب میگردد و از اختیارات بالایی برخوردار است. به منظور حفظ استقلال و سیطره بالاترین مقام قضایی بلغارستان بر همه ارکان حکومت، تا زمانی که وی فوت نکند و یا استعفا ندهد، تقریبا تغییر او کاری غیر ممکن است. انتخاب دادستانکل جدید بلغارستان که کمتر از یک سال است به این سمت برگزیده شده است نیز یکی از موضوعات اختلافی میان رئیسجمهور و نخستوزیر این کشور بوده است. اتفاق بحثبرانگیزی که قبل از انتخاب وی افتاد، سفر دادستان قبلی، دادستان جدید و یکی دو نفر از مقامات قضایی بلغارستان به آمریکا بود که پس از آن بلافاصله دادستان قبلی ۷ ماه پیش از اتمام دوره مسئولیت خود استعفا کرد و با حمایت از داستان جدید، زمینه روی کار آمدن او را فراهم نمود. این اتفاق، مساله سادهای نبود که مخالفین آمریکا به سادگی بتوانند از کنار آن عبور کنند.
اتفاقات مشکوکی که اختلافات را علنی کرد
حدود دو ماه پیش عکسی در رسانهها و فضای مجازی منتشر شد که در آن حدود یک میلیون یورو پول نقد و طلا در کشوی میز یکی از اتاقهای منزل نخست وزیر بلغارستان دیده میشد. هر چند رئیس جمهور بلغارستان این مساله را غیر اخلاقی و غیر قانونی اعلام کرد اما این اتفاق حکایت از شکافی عمیق در ارکان حاکمیت بلغارستان دارد که احتمالا تا ردههای امنیتی نیز نفوذ کرده است. با این حال هنوز جزئیات این حادثه در هاله ای از ابهام است.
البته برخی نیز معتقدند مقدار پول موجود در عکس کمتر از مبلغ یک میلیون یورو بوده و عدهای در تصویر مورد نظر دست بردهاند.
در همین شرایط به ناگاه خبر دیگری منتشر شد که یکی از ثروتمندان بلغاری که دارای چندین شرکت شرطبندی و قمار است و در حال حاضر در دوبی به سر میبرد، حدود ۷۰۰میلیون لوا (کمی بیشتر از ۳۵۰میلیون یورو) بدهی مالیاتی دارد و احتمالا دولت به دلیل زد و بندهایی این پول را تاکنون وصول نکرده است. این مساله نیز ضربه دیگری به اعتبار دولت بویکو بوریسوف محسوب میگردد.
در همین اثنا خبر دیگری در صدر رسانهها قرار گرفت مبنی بر اینکه دبیرامور دفاعی و امنیتی رئیس جمهور بلغارستان بازداشت شد. همچنین آژانس دولتی امنیت ملی بلغارستان در عملیات جداگانهای، در شهر پلودیف، پلامن اوزونف، دبیر امور حقوقی و ضدفساد رئیسجمهور را بازداشت نمود و به منظور بازرسی از دفترش، تحت الحفظ به ساختمان ریاست جمهوری در صوفیا منتقل کرد. آژانس مذکور در خصوص این بازداشت ها بیان داشت: "این افراد از کارمندان عالی رتبه ریاست جمهوری بلغارستان هستند. در روند تحقق وظایفی که قانون برای آژانس دولتی امنیت ملی تعیین نموده است، در مورد این افراد اطلاعاتی به دست آمده مبنی بر اینکه از دیدگاه امنیتی و حفظ اسرار برپایه قانون حفظ اطلاعات طبقه بندی شده، قابل اعتماد نیستند. "
رئیس جمهوری بلغارستان خواستار استعفای دولت «مافیایی» کشورش شد
رومن رادف، رئیس جمهوری بلغارستان پس از بازرسیهای قضایی بیسابقهای که به تازگی از دفتر کار وی صورت گرفت دولت این کشور را «مافیایی» خواند و خواستار استعفای دولت شد.
وی معتقد است که نخستوزیر با استفاده ابزاری از دستگاه قضایی و متوسل شدن به دفتر دادستانی زمینه انجام این بازرسیها را فراهم کرده است.
یک روز پس از بازرسیهای یاد شده هزاران تظاهرکننده در اعتراض به عملکرد دستگاه قضایی به خیابانهای صوفیا سرازیر شدند. معترضان مدعی شدند که دستگاه قضایی به جای مقابله با «الیگارشی» و برخورد با اقدامات خلاف قانون گروهی کوچک اما فاسد از حاکمان در کشور، رئیسجمهوری و اطرافیانش را هدف قرار داده است.
ماموران انتظامی برای جلوگیری از تجمعات اعتراضی موانع خیابانی در صوفیا را برنچیدند تا بدین ترتیب امکان تردد آزادانه در محورها و معابر اصلی پایتخت برقرار نشود.
رئیسجمهور که نزدیک به جریانهای چپ و سوسیالیستها است طی نطقی که از تلویزیون این کشور پخش شد دولت محافظهکار بلغارستان به رهبری بویکو بوریسوف، نخستوزیر این کشور را «مافیایی» خواند و مدعی شد که ماهیت و عملکرد دولت سبب شده تا بلغارها در هر سن و گرایش سیاسی خواهان رعایت قانون در کشور شوند.
رومن رادف که منتقد جدی نخستوزیر است و وی را نزدیک به محافل و برخی چهرههای منتسب به «الیگارشی» میداند در بخشی دیگر از سخنان خود تنها راه موجود برای نجات کشور را استعفای دولت و دادستان کل قلمداد کرد.
رئیس جمهوری بلغارستان همچنین تاکید کرد که یک «اجماع ملی ضد مافیایی» در کشورش شکل گرفته است. وی همچنین گفت که اروپا حق ندارد وضعیت حاکم بر بلغارستان را نادیده بگیرد. به گفته رومن رادف «اتحادیه اروپا نیاز به یک بلغارستان دموکراتیک» دارد.
تنشهای سیاسی در دستگاه حاکمه بلغارستان طی روزهای اخیر تشدید شده است به نحوی که دو مشاور رئیسجمهوری در منازل خود دستگیر شدند و دفتر ریاست جمهوری نیز با حکم دادستانی مورد بازرسی و تفتیش قرار گرفته است.
یکی از دو مشاور دستگیر شده به دریافت رشوه برای دلالی میان یک بازرگان پرنفوذ و رئیسجمهوری متهم شده و اتهام دیگری دسترسی شخصی به اسناد سرویسهای اطلاعاتی است.
جریانهای اپوزیسیون اقدامات اخیر در دستگیری مشاوران آقای رادف و نیز تفتیش دفتر ریاست جمهوری را نوعی اعلان جنگ از سوی نخستوزیر و قدرتهای پنهان بر ضد رئیس کشور تلقی میکنند.
آیا بلغارستان کشوری مافیایی است؟
بلغارستان، کشوری با بیش از هفت میلیون جمعیت سال ۲۰۰۷ میلادی به اتحادیه اروپا پیوست و از آن زمان تاکنون همواره به دلیل ضعف در مبارزه با فساد مورد انتقاد قرار گرفته است. این کشور در بین ۲۷ عضو اتحادیه اروپا از حیث تلاش برای مقابله با فساد در جایگاه آخر قرار دارد.
دریافتهای میدانی در بلغارستان نشان میدهد که بسیاری از امور مهم از انرژی، صنعت، کشاورزی و... گرفته تا واردات و صادرات در دست گروههای صاحب قدرت و یا صاحب نفوذ در قدرت است. اکثر دولتمردان اصلی این کشور غیر از مسئولیتی که به عهده دارند، صاحب شرکت یا شرکتهایی هستند که به صورت خصوصی فعالیت میکند.
برخی از قرار و مدارهای تجاری میان سفارتخانههای کشورهای مختلف با مسئولین مرتبط بلغاری نه در محل کار بلکه در مکانهای دیگری همچون اقامتگاه سفیر یا مسئول مورد نظر گذاشته میشود و به سمت شرکتهای خاصی هدایت میشود.
به عنوان نمونه چندی پیش و در بحبوحه آتشسوزی جنگلها و مراتع برخی از نقاط کشورمان، به صورت غیر رسمی شایع شده بود که نخست وزیر بلغارستان شرکتهای را مدیریت میکند که در اطفاء حریق جنگلها دارای تجریبات زیادی هستند و آمادگی دارند در این زمینه به کشورمان کمک کنند، در صورت برقراری این همکاری، علاوه بر انتقال تجربیات و توسعه روابط تجاری، روابط دیپلماتیک با دولت بلغارستان را نیز بهبود خواهد بخشید.
با این اوصاف کسب رتبه آخر این عضو اتحادیه اروپا در جهت تلاش برای مقابله با فساد دور از ذهن نیست و این مساله دلیل دیگری برای تداوم اعتراضات کنونی مردم است.
تلاش سوسیالیستها برای ساقط کردن دولت در پارلمان رای نیاورد
همزمان با اعتراضات هر روزه مردم در میادین و چهارراههای اصلی صوفیا که منجر به اختلالاتی در عبور و مرور نیز شده است، با تلاش حزب سوسیال، برکناری دولت در پارلمان به رای گذاشته شد. هرچند به دلیل تعداد بالای کرسیهای احزاب طرفدار دولت عدم موفقیت این رایگیری از قبل مشخص بود، اما این اقدام باعث تغییراتی در دولت شد که طی آن بوریسف در کنفرانس خبری بعد از برگزاری شورای ائتلاف که به منظور تصمیم گیری برای اصلاح کابینه برگزار شد، اعلام داشت استعفای ۴ وزیر کشور، دارائی، اقتصاد و گردشگری توسط شورای ائتلاف پذیرفته شده است.
با این حال مخالفان دولت سعی دارند با نگهداشتن معترضین در خیابانها و اعمال فشار بیرونی دولت را مجبور به استعفای دستهجمعی نمایند و تا این لحظه با دمیدن در این آتش توانسته اند جمعیت قابل ملاحظه ای را در صحنه نگهدارند.
هشدار آمریکا به دیپلمات ها و شهروندان خود در بلغارستان
سفارت آمریکا با صدور یک هشدار امنیتی خطاب به شهروندان آمریکایی مقیم بلغارستان, از آنها خواست که به دلیل برگزاری تجمع اعتراضی با حضور تعداد قابل توجهی از معترضان در مرکز صوفیا (از محدوده پارلمان تا نخست وزیری) که احتمالا توام با خشونت باشد از حضور در منطقه مذکور و اطراف آن اجتناب ورزند و از انجام هر گونه اقدامی که جلب توجه کند خودداری نمایند.
آمریکاییها یکی از صحنهگردانان تاثیرگذار فضای سیاسی بلغارستان هستند و بیانیه سفارت این کشور در ابتدای اعتراضات و محکوم کردن تلویحی رئیسجمهور بازتاب زیادی در این کشور داشت و مورد استقبال دولت و دادستانی کل قرار گرفت.
آمریکاییها که علیرغم قول مساعد اولیهشان برای مستثنی کردن بلغارستان در تحریم کشورهایی که در خط لوله انتقال گاز روسیه به اروپا با این کشور همکاری میکنند، طبق معمول خلف وعده کردهاند و قصد دارند بلغارها را نیز در لیست تحریم قرار دهند، بیش از هرکس دیگر نسبت به عملکرد منفی و سلطهجویانه خود آگاهند و هشدار امنیتی صادر شده اخیر نیز در همین راستا تحلیل میگردد، هر چند که با نفوذی که در لایه های مختلف دولت این کشور کردهاند بعید به نظر میرسد نسبت به منافع خود در آینده خیلی نگران باشند.
درصد بالایی از معترضان را جوانان تشکیل می دهند
یکی از فرقهای اصلی اعتراضات اخیر نسبت به اعتراضات قبلی درصد بالای حضور جوانان در صحنه است. یکی از نقاط مهم تجمعات اعتراضی چهارراهی است که رایزنی فرهنگی تقریبا در نبش آن واقع شده است. مشاهدات میدانی در این چهارراه که به پل عقابها نیز مشهور است نشان میدهد اغلب کسانی که هر شب در این محل و سایر نقاط شهر تجمع میکنند کمتر از ۳۰ سال سن دارند. حضور جوانان در صحنه اعتراضات و تداوم این حضور در بخشهای مختلف شهر نگرانیهای زیادی را برای دولت به وجود آورده و باعث امیدواری مخالفین نخستوزیر شده است.
هرچند به نظر میرسد معترضین دلِ خوشی از رئیسجمهور نیز ندارند، اما فعلا با تاکید بر استعفای دولت مافیایی و شخص نخستوزیر و حتی درخواست کمسابقه تغییر قانون اساسی عملا به نفع رئیس جمهور کار میکنند.
با این شرایط شکننده برای دولت و تاکید معترضین بر حضور خیابانی باید منتظر بود و دید آیا اتفاقات اخیر باعث سقوط دولت حاکم خواهد شد یا خیر.
رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در بلغارستان
نظر شما